Bokashi

Toen ik een aantal jaar gelden de wonderen wereld van het composteren aan het ontdekken was, kwam ik ook het woord bokashi tegen. Ik liet het toen links liggen omdat het mijn onnodig ingewikkeld leek met het kopen van een dure bak en bio culturen.
 Ik koos toen voor een groot compostvat dat achter in de tuin nu al 3 jaar zijn werk doet. Het gaat zeer traag, na 1,5 jaar komt de eerste compost onder uit het luikje. Maar het is ideaal voor het grove tuinafval en het vat staat niet in de weg. 
Net als compost moeten ideeën soms ook rijpen voordat ze goed bruikbaar zijn en dat rare Japanse woord bleef in mijn hoofd rond hangen. En toen ik me weer eens vreselijk ergerde aan het vele keuken afval dat in de GFT bak eindigt, plopte het idee weer op en ben ik me er echt in gaan verdiepen. 

Wat is bokashi?

Letterlijk betekent het 'vervagen' of ' oplossen' en wordt vooral gebruikt om het proces van fermenteren en composteren mbv micro organisme aan te duiden. 
Het is absoluut geen hipe en hype methode. Al eeuwen lang wordt er gebruikgemaakt van micro organisme om producten te fermenteren en zo geschikt voor consumptie te maken. Denk bijvoorbeeld aan het maken van zuurkool en yoghurt. Melkzuren zetten suikers om en er ontstaan nieuwe voedingsstoffen zoals antioxidanten, vitamines en enzymen die er eerst niet in zaten. Deze voedingsstoffen worden snel en makkelijk door ons lichaam opgenomen. Melk is slecht verteerbaar maar yoghurt daar in tegen heeft juist een positief effect op de darmen. 
Als gefermenteerd voedsel een positieve werking heeft op ons lichaam moet het ook wel goed zijn voor de bodem in  de tuin. 
Bij bokashi wordt GFT afval mbv Effectieve Micro organisme (hier na als EM aangegeven) omgezet in een voedzame compost die je tuin en kamer planten echt een boost kan geven. 
Het idee van nog minder afval en een snelle manier om te composteren maakte mij heel enthousiast en ik ben aan de slag gegaan.

Aan de slag
Wat heb je nodig om met bokashi-ing (zie hier een nieuwe werkwoord) te beginnen?
Je hebt twee bokashi emmer nodig en EM starter. Omdat ik alles zo low budget mogelijk wil houden heb ik de emmers zelf gemaakt. Heb je daar geen zin in dan zijn ze hier en hier te koop. Wat ik niet zelf kan maken is de EM starter. Simpel gezien zijn het tarwe zemelen gedrenkt in een soort melkzuur en bevat dus het effectieve micro organisme. Ik kocht hier  een zak van 2 kg en verwacht daar ongeveer een jaar mee te doen. €5,95 (ex verzendkosten) vind ik dan een prima prijs. 

Benodigheden:
4 emmer van 10 liter met deksel
Boor 3mm
Stanleymesje
oude thee doek of katoenen laken
2 stenen of houtjes van 3-4 cm hoog 
EM starter

Zorg dat de emmers goed schoon zijn. Ik heb ze bij een plaatselijke kaas en noten winkel opgehaald. 

Stap 1t/m3

1: Boor 20-25 gaatjes in de bodem van emmer 1
2: Snij de binnenkant van de deksel van emmer 1 er uit
3: Knip een rondje katoen ter grote van de bodem uit. 
4: Leg het stukje katoen op de bodem van emmer 1
5: Plaats de steen of houtje op de bodem van emmer 2
6: Zet emmer 1 in emmer 2
7: Strooi 3 el EM over de bodem van emmer 1
8: Leg het uitgesneden plastic rondje in emmer 1
9: Sluit de deksel van emmer 1 goed

(herhaal dit voor emmer setje 2 maar sla stap #7 over)

Stap 4t/m8

Nu is je bokashi-emmer klaar voor gebruik. 

Opstarten
Ik heb de emmer gewoon in een hoek van de keuken staan, dicht bij de verwarming (die micro organismes zijn dol op een warme en vochtige omgeving) Na een maand gebruik ruik ik echt helemaal niks. Ook mijn enigszins sceptische huisgenoten moeten nu toegeven dat het niet zo erg is als ze verwacht hadden. De zak met EM staat goed afgesloten in de voorraadkast. Dit ruikt iets wat zurig. Niet vies maar ik wil het niet constant ruiken. Dus luchtdicht in een bak verpakt met een maatschepje er bij. 

Belangrijk is om te weten wat er allemaal in de bokashi emmer mag en wat niet. 

WEL 
* GFT afval inc citrus en bananen schillen
* Eierschalen, kleine botjes en visgraten (rauw en gegaard)
* Vlees en vis (rauw en gegaard)
* Gekookt voedsel
* Brood
* Papieren koffie en thee filters met inhoud
* Snij bloemen
* Mest met stro

NIET
* Beschimmeld eten
* Vloeibare restjes zoals; zuivel, azijn, sa en vet
* Bedrukt papier
* Grote botten

Zorg dat de resten niet te groot zijn, zeg zo'n 5 cm als max. Hoe fijner gesneden hoe makkelijker het omgezet wordt tot compost. 
Ik moet zeggen dat ik bij de eerste emmer nog wat terughoudend was met het gekookte eten en vlees. Toch bang voor een invasie vliegen en maden. Maar bij de tweede emmer heb ik het wel gedaan en... niks! Werkelijk geen vlieg te zien en ook geen rottende lucht. Het werkt dus echt.

Stap 1:
Verdeel de kleine stuken afval over de bodem van de emmer.
Stap 2:
Strooi er 2-3 el EM over.
Stap 3:
Druk het stevig aan.
Stap 4:
Sluit de deksel goed af.
Stap 5:
Tap na een week regelmatig het bokashisap af, dat onder in emmer 2 zit. 

Herhaal stap 1t/m4 tot dat de emmer helemaal vol zit.

Stap 6:
Strooi een dubbele hoeveelheid EM over de bovenkant, druk aan en sluit af
Stap 7:
Zet de emmer ergens in de tuin op een rustig zonnig plekje en laat 14 dg met rust
Stap 8:
Mogelijkheid 1:    Graaf een geul of kuil van 15 cm dipte. Hou minimaal 15 cm afstand van de planten                                  in de omgeving. Verdeel de bokashi over de geul of kuil en dicht weer af met aarde. 
Mogelijkheid 2:    Schep een laagje aarde in 2 emmer of flinke tuinpotten. Verdeel de bokashi over de                                  emmer of pot. Zet op z'n kop in de aarde. 
Stap 9:
Na 14-21 dagen is de bokashi gecomposteerd. 
Stap 10:
Verdeel de compost na 28 dagen over de tuin en kamer planten

Toen ik de emmer na 14 dagen rust in de tuin (stap 7)  open maakte viel het mij een beetje tegen. Ik had gedacht dat het afval al voor een deel zou zijn gaan composteren. Maar het zag er nog steeds zo uit als ik het er in had gedaan. Wel zat er een witte waas over heen. Het rook zurig maar zeker niet verrot. 
Het in graven in de tuin is even een klusje en je hebt daar een flinke ruimte voor nodig. Daarom vind ik zelf de manier van de omgekeerde emmers makkelijker. Het duurt wel iets langer. Ik zet de emmers op plekjes waar ze niet te veel op vallen. Na 21 dagen zaten de emmer vol met wormen en andere beestjes die het toverwerk hadden verricht. De grove stukken bokashi die nog niet goed verteerd waren heb ik tussen de struiken en in het compostvat gegooid. De aarde uit de emmer was zacht, iets vochtig en rook naar bosaarde. Ik heb het verdeeld over de tuin en de kamerplanten. Tot nu toe leeft alles nog dus ik denk dat ze het wel konden waarderen. 
Het bokashisap is een ware redbull voor je planten. Ik giet het in een klein fles je en bewaar het maximaal een week. Verdun het 1/100 voor je kamer en tuinplanten. Wat overblijft gaat na een week door de gootsteen. Het schijnt een uitstekende manier te zijn om vieze geurtjes uit putjes te verwijderen. Ook hier doen de micro organismes weer hun werk. 

Al met al vind ik het een fascinerend proces en ben ik blij dat ik mijn  GFT afval nu zelf kan composteren. De groenebak staat nog maar zelfde aan de kant van de weg. Ook met een relatief klein oppervlakte aan tuin kan ik mijn bokashi goed kwijt.
De stank die ik vreesde bleef uit en het is helemaal niet zo ingewikkeld als ik in eerste instantie dacht. 

Ik twijfel of dit haalbaar is voor iemand zonder tuin. Het zou mogelijk moeten zijn op een balkon of plaatsje, maar dan moet je wel een flinke bak aarde hebben MET wormen. Maar misschien is samen werken met iemand die wel een tuin heeft een mooie duurzame oplossing.